پای خر (پای کره اسبی هم گفتهاند) نام گیاهی دارویی است از خانواده گلستارهایها از گونه خرپاها می باشد (Tussilago).پای خرگیاهی پایا و دارای ریشه قوی، گوشتدار و به رنگ سفید مایل به قهوهای است. در آغاز فصل بهار و قبل از پیدایس برگ ها، ساقه کوچکی از گیاه رشد میکند که هریک به کاپیتول منتهی میشود. رنگ برگها سبز اما سطح آن به علت پوشیده بودن از کرکهای ظریف به رنگ سبز مایل به سفید است.
فواید پای خر:
از ریشه و برگ گیاه، برای بخور، رفع سکسکه، سرفههای خشک و درمان آبسه و له شده برگها با عسل به صورت ضماد برای مداوای باد سرخ استفاده میشود. همچنین صورتهای دارویی دیگر پای خر برای حفاظت پوست استفاده میشود. این دارو خلط آور و آرام کننده نیز میباشد. طبع آن گرم و خشک است. برای ناراحتیهای سینه و برونشیت مزمن و آسم میتوان از این گیاه (برگهای این گیاه را مانند سیگار دود کرد) استفاده کرد. برای سرطان ریه و خروج اخلاط خونی از سینه از دمکرده گل آن استفاده شود. از دمکرده آن میتوان به عنوان مایع شستشوی چشم استفاده کرد. افراد مسلول (مبتلا به سیل) میتوانند از دمکرده آن میل کنند. برای درمان فلج ناگهانی ناشی از خونریزی مغزی دمکرده این گیاه نیز مفید میباشد. برای کم کردن ورمها از ضماد برگ و گل آن استفاده شود. کسانی که ناراحتی کبدی دارند از این گیاه با احتیاط استفاده کنند و نباید بیش از ۲ هفته استفاده شود.
ترکیبات پای خر:
گلهای این گیاه دارای تانن، فارادیو (faradiol) ، اسیدهای مالیک، گانیک، ونیک و دو نوع فیتوسترین میباشد. در برگهای آن گلوکزید وجود دارد.
طرز استفاده پای خر:
طبع گیاه پای خر گرم و خشک است. پای خر دارای خواص خلطآور، نرم کننده، ضد اسپاسم، مقوی عمومی، مسهل، محلل باد و گازهای سینه، معرق، مدر، قاعدهآور، التیام بخش زخمها، نشاطآور است. از این گیاه در موارد عفونت های مجاری تنفسی، سرفه، درمان حالات نزلهای، بیماریهای مختلف سینه و آسم، زکام مزمن، سرماخوردگی، برونشیت مزمن، سرطان ریه، خروج اخلاط خونی از ریه، نرم کردن سینه و التهاب شدید سینه، تب، بیماریهای کلیه و مثانه، لارنژیت و گریپ استفاده بهعمل میآید. ریشه و برگ گیاه بهصورت بخور برای رفع سرفههای خشک و درمان آبسهها وله شده برگها در عسل، بهصورت ضماد برای مداوای باد سرخ و تمام مواد التهابیبهکار میبردهاند. اصولاً کلمه Tussilago بهمعنای دفع سرفه است. که بیانگر اثر دفع سرفه اینگیاه میباشد. در استعمال خارجی له شده برگهای تازه بهصورت ضماد روی دمل، ورم و زخمها باعث بهبودی آن میشود. شیاف برگ و گل آن در مهبل برای خارج کردن جنین زنده و مرده مؤثر است. شست و شوی پا بهوسیله دم کردة برگ پا خر از تعریق زیاده از حد پا جلوگیریمیکند. کشیدن برگ آن بهجای سیگار برای تنگی نفس و سرفه مفید است. برگهای آن در رفع سودا، ناراحتیهای پوستی مربوط به پوست سر، ورم پا و تومورها مفید است و بهعلت وجود مقدار زیاد گوگرد در تأمین سلامت پوست سر،درمان کچلی و درماتوزهای مختلف مفید است. جوشانده 1 ـ 2 قاشق غذاخوری در یک لیتر آب برای سرماخوردگی و برونشیت استفاده میشود. از جوشانده 40 تا 50 گرم برگ خشک پای خر در یک لیتر آب 2 تا 4 فنجان درروز در موارد عفونتهای مجاری تنفسی تناول شود. دم کرده 15 تا 20 گرم برگ خشک در یک فنجان آب جوش بهمدت 10 دقیقه،پس از صاف کردن شکر بریزید. نوشیدن این دم کرده چندین بار در روز برای درمانسرفة مداوم یا بیماریهای ریوی مفید است.
مضرات پای خر:
استعمال خارجی پای خر ، به صورت شیاف، در زنان بار دار موجب سقط جنین می گرد.
زیاده روی و مصرف بی رویه پای خر موجب ناراحتی های کبدی می شود.