تشعیرسازی یا تشعیراندازی هنر آراستن کتاب و تزئین نسخ خطی است که حاشیه صفحه ها را با نقش مایه هایی از حیوان، مرغ، گل و گیاه نقاشی می کنند که معمولا از رنگ طلا استفاده فراوان می شود. نامگذاری انواع تشعیر بیشتر بر اساس روشها و فنون و جایگاه ارائه آن می باشد.
ویژگی تشعیر
این هنر در حاشیه و سرفصل های برخی کتاب ها و در و دیوار و پرده ها و فضاهای موجود در مجلس سازی ها و پرده های نقاشی ایرانی کشیده میشود و در جلدسازی و قلمدان سازی و قلم زنی بر روی فلز و نیز خطاطی مشاهده می شود.
طرحها و نگارههای تشعیر
طرحها و نگارههای غالب در ساختن تشعیر، بیشتر صخره سنگ ها، حرکات ابر و باد، درختان متنوع، حیوانات خیالی و افسانه ای مانند سیمرغ و اژدها، حیوانات وحشی در حال جست و خیز، پرندگان و حیوانات کوچک می باشد.
تشعیر دو قسمت دارد
تشعیر گیاهی (گل و بوته)، و تشعیر وحوش.
در تشعیر گیاهی، تصاویر بالا و پایین برگها و گلها به زر یا رنگهای سفید یا آبی یا مایه اصلی و ته رنگ لاجورد یا سیاه در حاشیه کتاب مشاهده می شود. برای تزئین قرآن کریم و جلد آن، علاوه بر تذهیب، فقط از این نوع تشعیر استفاده میشود.
در تشعیر وحوش دو نوع "نخجیری " و "گرفت و گیر" می باشد، طرح کلی تصاویر و نقوش انواع پرندگان و جانوران زمینی و دریایی و اساطیری در ترکیبهای خاص متناسب با موضوع اصلی کتاب می باشد که به صورت نماد است و با کم ترین رنگ می باشد.
همچنین تصاویری از آسمان و ابرها و ستیغ کوهها و صخرهها در تشعیر دیده میشود.