وزارت نیرو ( اهداف)
نگارنده: دانشنامه اقتصادی      تاریخ درج: 1397/4/27

وزارت نیرو

    وزارت نیرو یکی از مهمترین وزارت خانه های اقتصادی دولت محسوب می شود. میزان اعتبارات سالیانه این وزارت خانه به طور طبیعی چند برابر برخی از وزارت خانه ها است. اهمیت تامین و توزیع آب و برق با کیفیت مطلوب که از حیاتی ترین نیازهای جامعه است، مهمترین هدف این وزارت خانه محسوب می شود. اما می توان مهمترین اهداف وزارت نیرو را به شرح زیر در چند محور ذکر کرد:

1- حفاظت، نگهداری، بهره برداری و بهبود کمی و کیفی منابع آب های سطحی و زیرزمینی.

2- رضایت و اقناع مردم با تامین، تصفیه و توزیع مناسب آب بهداشتی سالم و دائمی برای انواع مصارف.

3- بالابردن بهداشت محیط شهرها و روستاها با طراحی و اجرای شبکه های جمع آوری و تصفیه خانه های فاضلاب.

4- تامین نیازهای انرژی با کیفیت مطلوب و تمام وقت برای انواع مصارف شهروندان

5- دیدگاه بلند مدت (دورنگر) به صیانت از منابع آب و انرژی و انتقال آن به نسل های آینده

ساختار سازمانی وزارت نیرو

سطح یک (حوزه ستادی)

      وزارت نیرو یک سازمان چند وجهی است. به عبارت دیگر وظایف مدیریت چند صنعت بزرگ کشور در این وزارتخانه انجام می شود. صنعت آب، صنعت برق، صنعت فاضلاب و صنعت انرژی های تجدیدپذیر. به همین دلیل ساختارآن به تناسب وظایف بسیار حیاتی و مهمی که دارد، دارای پیچیدگی های خاص خود است. به عنوان مثال تمام بخش های زیرمجموعه وزارت نیرو که وظیفه شان ارایه خدمات آب وبرق و فاضلاب است و در استان ها به عنوان نماینده وزارت نیرو انجام وظیفه می کنند، به صورت شرکتی اداره می شوند نه اداره کل یا سازمان. و همین موضوع یکی ازموارد خاص این وزارت خانه است که ساختار سازمانی آن را از سایر وزارت خانه ها جدا می کند. توجه به عدم تمرکز و تفویض اختیار به شرکت ها برای انجام عملیات لازم یکی از ویژگی های شاخص  وزارت نیرو است. در یک زاویه کلی و دور (لانگ شات) چارت وزارت نیرو به شرح زیر است.

ساختار وزارت نیرو براساس تفکیک وظایف حاکمیتی و تصدی گری(ستاد و صف) طراحی شده است و حوزه های وزارت نیرو هرکدام وظایف و محدوده مشخصی را دارند.

حوزه های وزارت نیرو به سه سطح حوزه ای تقسیم می شود که عبارتنداز:

سطح یک (سطح حاکمیتی)- حوزه ستادی که وظایف حاکمیتی وسیاستگزاری را برعهده دارد. این حوزه از پنج معاون وزیر و 24 دفتر تشکیل شده است و دارای ساختار سازمانی زیر است.

1- معاون وزیر در امور تحقیقات و منابع انسانی

2- معاون وزیر در برنامه ریزی و اقتصادی

3- معاون وزیر در امور حقوقی، پشتیبانی و  مجلس

4- معاون وزیر در امور برق و انرژی

5- معاون وزیر در امور آب و آب وفاضلاب

سطح دو(سطح میانی تخصصی)

این سطح شامل  چهار شرکت مادر تخصصی که وظایف برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی شرکت های زیرمجموعه تخصصی خود را برعهده دارند و وظیفه شان اجرای سیاست های کلان وزارت نیرو توسط شرکت های زیر مجموعه است.

این شرکت ها به استناد قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر سامان دهی و استفاده مطلوب از امکانات شرکت های دولتی و افزایش بازدهی و بهره برداری و اداره مطلوب شرکت هایی که ضروری است در بخش دولتی باقی بمانند و نیز فراهم نمودن زمینه واگذاری به بخش خصوصی تشکیل شدند.

بر اساس این قانون به دولت اجازه داده شد نسبت به واگذاری، انحلال، ادغام و تجدید سازمان شرکت های دولتی، اصلاح و تصویب اساسنامه شرکت ها، تصویب آیین نامه های مالی و معاملاتی اقدام نماید.

در تبصره الف ماده 4 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مقرر شد که شرکت های مادر تخصصی سازمان دهی شده و زیر نظر وزارت خانه های ذیربط در چارچوب اساسنامه مربوط اداره شوند. بنابر این، اساسنامه چهار شرکت مادر تحصصی با پیشنهاد وزارت نیرو و تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیئت وزیران رسید و در نهایت  به وزارت نیرو جهت اجرا و تشکیل ابلاغ شد.

 الف – شرکت سهامی مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران

وظیفه این شرکت راهبری و اجرای طرح های ذخیره سازی واستحصال منابع آب و همچنین انتقال آب و اجرای شبکه های آبیاری و زهکشی توسط شرکت های زیر مجموعه است.

سطح سه (سطح عملیاتی)

     شرکت ها، موسسه ها و مجتمع های آموزشی، تحقیقاتی وپژوهشی که درسطح صف و عملیات اجرای طرح ها و برنامه های اصلی وزرات نیرو را برعهده دارند.

1- شرکتهای برق منطقه ای                                                                                     16 شرکت

2- شرکت های آب منطقه ای                                                                                   30 شرکت

3- شرکت های آب و فاضلاب شهری(استانی)                                                             34 شرکت

4- شرکت های آب وفاضلاب روستایی                                                                       30 شرکت

5- شرکت های توزیع نیروی برق                                                                               42 شرکت

6- شرکت های بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی                                             20 شرکت

7- شرکت های مدیریت تولید برق                                                                              28 شرکت

8- شرکت های اقماری(زیر مجموعه شرکت مادر تخصصی ساتکاب)                                  110 شرکت

*این شرکت ها قرار است از طریق سهام به بخش خصوصی واگذارشوند

9- موسسه آموزش عالی علمی- کاربردی صنعت آب و برق

و مجتمع های آموزشی زیرمجموعه                                                                          10 مجتمع

10- پژوهشگاه نیرو

11- دانشگاه صنعت آب و برق(شهید عباسپور)

12- موسسه تحقیقات آب

13- سازمان توسعه برق ایران

14- شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران

15- سازمان آب و برق خوزستان

* کلیه این شرکت ها به عنوان واحد های اجرایی (صف) وظیفه اجرای سیاستهای کلان وزارت نیرو را برعهده دارند و از بیشترین نیروی تخصصی در سطوح عملیاتی برخوردارد هستند.

منبع: وزارت نیرو