هدف این گزارش بررسی اقدامات دولت کره در حمایت از صنعت خودروسازی و احصای تجربیات موفق آن برای تدوین بسته های حمایتی از صنعت خودروسازی کشور است.

نحوه رشد صنعت خودرو سازی کره جنوبی

صنعت خودرو سازی کره جنوبی؛ حرکت از جامعه سنتی به سوی جامعه مدرن

مقدمه:

روند شروع توسعه خودروسازی کشور کره جنوبی، از پایه و نقطه صفر صنعت بوده و با به کارگیری اقدامات متنوع توانسته جایگاه خوبی در بین کشورهای پیشرو در این رشته صنعت پیدا کند، در واقع میتوان این صنعت را یکی از مصادیق دست یافتن کره جنوبی به سطوح بالای توسعه یافتگی دانست. تا جایی که هم اکنون از نظر توانمندی و کیفیت تولید در رقابت با غولهای قدیمی این صنعت یعنی ژاپن و آلمان بوده و محصولات تولیدی این کشور در سطح بالایی از کیفیت و قابلیت اطمینان قرار دارند.

روند توسعه و جایگاه کره جنوبی:

روند توسعه صنعت ماشین سازی کره جنوبی ( با تأکید بر حوزه ماشین افزار) را میتوان به سه دوره تاریخی کلی دوران نوزادی، دوران کودکی و دوران جوانی تقسیم کرد. اقدامات متنوع و مقتضی هریک از این سه دوره توسط دولت و یا نهادهای واسط و واحدها و مراکز خصوصی، منجر به توسعه تدریجی این صنعت در کره جنوبی شد. مهمترین این اقدامات و دستاوردهای این سه دوره، ارائه شده است:

1. دوران نوزادی 1950- 1977:
   1. شروع صادرات ماشین آلات عمومی
   2. ایجاد منطقه ویژه خودروسازی
   3. تمرکز بر صنایع سنگین مورد نیاز ماشین سازی
   4. حمایت دولت از تشکیل موسسه علم و فناوری کره جنوبی
   5. تولید دستگاههای مورد نیاز با مهندسی معکوس

1. 2دوران کودکی 1977-1987:
   1. تاسیس دانشگاه ملی در منطقه صنعتی خودروسازی
   2. تاسیس موسسه مواد و ماشین سازی
   3. تاسیس انجمن سازندگان ماشین ابزار
   4. تاسیس انجمن تحقیق و توسعه برای ماشین ابزار با دادن اختیار در واردات مواد اولیه جهت مهندسی معکوس
   5. تدوین برنامه 5 ساله
   6. ایجاد صندوق  تامین مالی بلند مدت برای حمایت از صادرات و حمایتهای مالی و تشویقی از فعالین صنعت
   7. دعوت از نخبگان و شرکتهای کره ای و حتی غیر کره ای که در صنعت خودرو فعال هستند
   8. خرید مالکیت شرکتهای خودروساز
   9. ممنوعیت واردات

1. 3دروه جوانی و خودپایداری 1987-2020:
   1. انجام پروزه های مشترک بین دولت و صنعت و شرکتها
   2. دولتت به عنوان اصلی ترین سرمایه گذار صنعت ماشین سازی
   3. افزایش بیش از 5 برابری تعداد پتنتهای مرتبط

یکی از شاخصهای با اهمیت و اثرگذار یک صنعت در اقتصاد کشورها میزان اشتغالزایی آن صنعت است. از این منظر، حدود 320 هزار  نفر در ساخت و تولید ماشین آلات در کشور کره جنوبی اشتغال دارند. این میزان 11 درصد کل اشتغال صنعت ساخت و تولید بوده و از این حیث در سال 2014 حوزه ماشین سازی در رتبه دوم اشتغالزایی در صنعت ساخت و تولید کره جنوبی قرار گرفته که نسبت به سال 1970حدود 6 برابر شده است. صنعت ماشین آلات عمومی در کره جنوبی در دهه 200 نرخ رشدی بالاتر از متوسط و بیشترین نرخ رشد را در صنعت ساخت و تولید داشته است

نهادهای موثر:

ازجمله نهادهای واسط مؤثر بر رشد و توسعه خودرو سازی کره جنوبی، میتوان به انجمن صنعت خودرو سازی، تعاونی مالی ماشین سازی، مرکز تبادل و حراج ماشین آلات، مؤسسه آموزش فناوری، مؤسسه تحقیقات و بازرسی ماشین آلات کره، انجمن تحقیقات فناوری ماشین سازی، بنیاد ارتقای مشترک صنعت ماشین سازی، انجمن صنعت تجهیزات کارخانه ای کره جنوبی، اشاره کرد که در توسعه این صنعت، نقش بسزایی داشته اند.
ابزارهای قانونی و برنامه های توسعه فناوری، از دیگر سیاستهای توسعهای دولت کره جنوبی برای رشد صنعت ماشین سازی بوده است. ازجمله این قوانین میتوان به قانون ارتقای صنعت خودروسازی، بیانیه ارتقای صنایع سنگین، سیاستهای ارتقای بومی سازی نظیر سیاست متنوع سازی منابع وارداتی و قانون ویژه ارتقای مواد و قطعات اشاره کرد. دولت همچنین در زمینه ارتقای توسعه فناورانه در صنعت کالاهای سرمایه ای نیز نقش داشت و علاوه بر ایجاد مؤسسه های پژوهشی مانند مؤسسه مواد و ماشین سازی کره جنوبی و مؤسسه پیشرفته علم و فناوری کره، وامهای بلندمدت کم بهره و امتیازات مالی به فعالیتهای تحقیق و توسعه شرکتهای فعال در صنعت کالاهای سرمایه ای و ماشین سازی اعطا کرد

درس آموخته های صنعت خودرو سازی کره جنوبی برای ایران:

درس اول: توسعه صنعت خودروسازی در کشور نیازمند تبدیل آن به یک اولویت صنعتی دارای برنامه، متولی و بودجه است

درس دوم: توسعه صنعت خودروسازی نیازمند ایجاد و تکمیل زنجیره های ارزش به ویژه در رابطه با صنایع بزرگ است

درس سوم: توسعه صنعت خودروسازی نیازمند تدوین و اجرای برنامه ها و به کارگیری ابزارهایی برای تأمین مالی تسهیل شده، کاهش هزینه های تولید و تحریک تقاضاست.

درس چهارم: توسعه صنعت خودروسازی نیازمند مدیریت هوشمند واردات کالاهای سرمایه ای و قطعات و اجزای وابسته است

درس پنجم: توسعه صنعت خودرو سازی نیازمند حمایت از صادرات و حضور شرکتهای داخلی در زنجیره های ارزش بین المللی است

درس ششم: دولتها برای توسعه صنعت خودرو سازی از بُعد فناوری، از تحقیق و توسعه و همچنین انتشار فناوریهای توسعه یافته حمایت کرده اند

درس هفتم: در کشورهای مورد مطالعه، دولتها نسبت به ارتقای استاندارد و کیفیت ماشین آلات تولیدی در آن کشور حساس بوده و برای ارتقای برند ملی برنامه داشته اند.

درس هشتم: کشورهای پیشرو در صنعت خودروسازی، از ظرفیت نهادهای واسط غیردولتی برای ساماندهی این صنعت استفاده کرده اند

نتیجه گیری:

هدف این گزارش بررسی اقدامات دولت کره در حمایت از صنعت خودروسازی و احصای تجربیات موفق آن برای تدوین بسته های حمایتی از صنعت خودروسازی کشور است. کره جنوبی، همواره در دهه های اخیر، در تولید، صادرات و واردات ماشین آلات و تجهیزات، جزء 10کشور پیشرو بوده است. دولت کره برای رسیدن به این جایگاه، از ابزارهای سیاستی مختلفی بهره گرفته و توانسته است با هوشمندی، از منابع و توان بخش خصوصی در جهت اجرای سیاستهای متنوع خود در راه توسعه این صنعت، منتفع شود. براساس یافته های این گزارش، ازجمله این ابزارها، میتوان به وضع و پیاده سازی قوانین مختص این رشته صنعت اشاره کرد، که در بازه سالهای 1960تا ،2010بالغ بر ده قانون مختلف برای حمایت از ماشین سازی، تصویب و اجرا کرده که نشان از مداومت و پیوستگی سیاستها برای دستیابی به هدف توسعه ای دارد. همچنین ایجاد نهادهای واسط و مؤسسات تحقیقاتی تخصصی (ازجمله انجمن صنعت خودروسازی، تعاونی مالی خودروسازی، مرکز تبادل و حراج ماشین آلات، مؤسسه آموزش فناوری، مؤسسه تحقیقات و بازرسی ماشین آلات کره، انجمن تحقیقات فناوری ماشین سازی، بنیاد ارتقای مشترک صنعت خودروسازی و انجمن صنعت تجهیزات کارخانهای کره جنوبی) و واگذاری اختیارات لازم به آنها و مشوقهای خاص صادراتی، از دیگر اقدامات دولت کره جنوبی برای رشد صنعت خودروسازی در این کشور است. شایسته ذکر است که موفقیت این سیاستها مستلزم به کارگیری مجموعه ای از سیاستهای کلان اقتصادی از جمله سیاست توسعه صادرات و ثبات اقتصاد کلان نیز بوده است

تاریخ انتشار: ۱۳99/2/۳۱

برگرفته از :

نام دفتر: مطالعات انرژی، صنعت و معدن (گروه صنعت) - مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی
تهیه و تدوین کنندگان: رضا اسدی فرد، مصطفی محسنی کیاسری، فاطمه کنعانی
همکار: فاطمه میرجلیلی
ناظران علمی: حسین افشین، علی اصغر اژدری، سعید شجاعی