کمپوت      تاریخ درج: 1397/3/14

مهمترین دشمن مواد غذایی ما ، باکتری­ها هستند که پس از چند روز ، موجب ترش شدن و گندیدن و فاسد شدن آنها می‌گردند. تجربه نشان داده است که می‌توان مواد غذایی را به­ وسیله حرارت دادن و یا سرد کردن و یا خشک کردن و با نگه­داشتن در ظروف سربسته و یا افزودن برخی از مواد شیمیایی به آنها در مقابل حمله باکتری­ها پایدار نمود. این عمل پایدار نمودن مواد غذایی را کنسرو کردن می‌گویند.

به­ وسیله کنسرو کردن ، ما می‌توانیم مواد غذایی که فقط در یک فصل سال موجود است، در تمام چهار فصل داشته باشیم و همچنین از دورترین نقاط دنیا مواد غذایی را وارد و یا به آنجا صادر کنیم.

منظور از کنسرو کردن، پختن میوه و یا سبزیجات، قرار دادن آنها در محیط استریل شده قوطی کنسرو و سپس جوشاندن این قوطی های در بسته کنسرو، داخل آب است تا هر گونه باکتری موجود در این قوطی ها کشته و یا ضعیف شود.

غذاهای مختلف، به میزان های متفاوت در برابر فساد مقاومت می کنند. مثلاً میوه هایی چون توت فرنگی که میزان اسیدشان بالاست، برای کنسرو کردن آنها احتیاجی به مواد نگهدارنده نمی باشد و تنها جوشاندن کوتاه مدت آنها جهت کنسرو کردنشان کفایت می کند؛ در حالی که برای کنسرو کردن میوه هایی همچون گوجه فرنگی، باید قوطی را برای مدت طولانی تری جوشاند و همچنین عوامل اسیدی را برای نگهداری طولانی مدت به آنها اضافه نمود. بسیاری از سبزیجات را هم باید تحت فشار کنسرو نمود. در دهه ی ۱۹۵۰م، در مورد قریب الوقوع بودن نگهداری مواد غذایی با استفاده از تاباندن اشعه رادیو اکتیو به غذا، سخن به میان آمد. البته امروزه آثار و عواقب نگهداری ماده ی غذایی با استفاده از اشعه ی رادیو اکتیو برای ما هنوز نامشخص است و به همین دلیل از این فن آوری استفاده گسترده نمی کنند.

اگر چه، استفاده از اشعه ی رادیو اکتیو برای نگهداری طولانی مدت از سیب زمینی، توت فرنگی و گوشت در بسیاری از کشورهایی که در آنها استفاده از یخچال هنوز رواج نیافته، معمول می باشد.

سازمان های وابسته به غذا، نگهداری گوشت را با استفاده از تاباندن اشعه رادیو اکتیو به آن، به منظور کاهش فعالیت سالمونلا تأیید نمودند. به هر حال در ایالات متحده آمریکا و همچنین بیشتر کشورهای اروپایی نشان داده شده که این روش می تواند سبب بروز سرطان شود. به دلیل این که نگهداری مواد غذایی با استفاده از اشعه ی رادیو اکتیو، سبب کاهش خرید مشتریان می شود، گاهی به جای این واژه به غلط از اصطلاح پاستوریزه کردن استفاده می کنند.

• در آمریکا از سال ۱۹۳۸ معمول شده است که برای کنسرو کردن پرتقال ، دی‌فنیل (که به­صورت بلورهای بی‌رنگ می‌باشد) به­کار می‌برند.
• مواد شیمیایی مناسب برای کنسرو کردن ، دارای خاصیت میکروب کشی هستند و یا اینکه مانع رشد میکروبها می‌شوند و در عین حال نیز سموم ناشی از این مواد برای بدن انسان ضرری ندارد. مهمترین این مواد عبارتند از، اسید استیک و اسید فرمیک و اسید لاکتیک و اسید بنزوئیک و … .
• باکتریها در محیط اسیدی نمی‌توانند زندگی کنند. بهمین دلیل است که باکتری­ها بر سرکه و جوهر شیر و جوهر درد و جوهر مازو و نظیر اینها اثر نمی‌کنند و آنها را فاسد نمی‌کنند.
• باکتری‌ها در محیط خشک نمی‌توانند رشد و نمو کنند. زیرا که ۸۵ بدن آنها از آب تشکیل شده است و فقط از مواد غذایی محلول می‌توانند استفاده نمایند. اگر مردم بخواهند خود مواد غذایی را خشک نکنند، می‌توانند بوسیله زدن نمک و یا قند زیاد به آن ، آنها را در مقابل میکروبها پایدار سازند. علت پایدار شدن این است که قند و نمک ، آب میوه و یا آب ، سایر مواد غذایی را بیرون می‌کشند و از این روست که میوه‌هایی که در محلول غلیظ قند می‌اندازیم، جمع می‌شوند.
• معمولا مواد غذایی مانند گوشت را پس از نمک زدن ، دود می‌دهند تا پایدار گردد. در دود چوب درخت آلش و بلوط ، فنل و کرزل و اسید استیک و اسید فرمیک و آلیشد فرمیک و سایر مواد کشنده میکروبها موجودند که در موقع دود دادن ، آهسته داخل گوشت و سایر مواد غذایی می‌گردند و از فاسد شدن آنها جلوگیری می‌کنند.
• در سرما همه نوع فعالیتهای حیاتی محدود می‌گردند. باکتری‌ها نیز در برودتهای زیاد نمی‌توانند رشد کنند. مهم این است که مواد غذایی را سریع سرد کنند، زیرا در این صورت تولید بلورهای کوچکی از یخ داخل آنها می‌شود و این بلورها مانع خرابی منسوج می‌شوند.
• اگر مدت نیم ساعت جسمی را ۶۰ تا ۶۳ درجه حرارت دهند، اغلب میکروبهای آن مثل میکروب حصبه و اسهال خونی و حتی اغلب ، سل هم کشته می‌شوند. برخی از مایعات مثل شیر را می‌توان پاستوریزه نمود، یعنی کمتر از ۱۰۰ درجه ، حرارت داد. بدین طریق تا حدی میکروبها کشته می‌شوند.