گزانگبین نوعی ماده خوراکی سفید رنگ و عسل مانند است که به وسیله نوعی حشره بر روی درخت گز تولید میشود. خواص گزانگبین شامل ملین بودن، درمان درد سینه، رفع گرفتگی صدا، درمان سرفه، التهاب ریه، تنگی نفس و درمان نرمی استخوان میباشد.گزانگبین در منابع مختلف تحت عناوین گز خوانسار، انگبین گون، ترنجبین اصفهان و شهد پارسی نام برده شده است.
خواص گزانگبین (ترانگبین گون)
طبع برگ، ریشه و پوست گزانگبین سرد و خشک و طبع شهد آن گرم و خشک است. یکی از مهمترین مصارف گزانگبین استفاده از آن در طب سنتی و صنعت داروسازی است. ترکیبات شیمیایی موجود در گزانگبین از جمله فروکتوز، قند سادهای است که به مراتب شیرینتر از ساکارز بوده و سرعت جذب آن نسبت به دیگر قندها کندتر است و خاصیتی همانند خواص عسل طبیعی که یکی از منابع قندی کمیاب است را دارد.
مان یا گزانگبین ماده ای ملین و تسکین دهنده است که می تواند در دردسینه و التهاب ریه مؤثر واقع شده و ناراحتی تنفسی را تا حدودی رفع کند. همچنین در درمان سرفه، خشونت سینه و تنگی نفس نقش داشته و می تواند به تقویت دستگاه گوارش و هضم و جذب مواد غذایی در بدن کمک کند.
خواص:
یکی از خواص شگفت انگیز گزانگبین استفاده از فروکتوز موجود در این ماده برای کمک به اسپرم سازی مردان است و به درمان ناباروری کمک میکند.
مصرف این گیاه از یبوست و بواسیر پیشگیری میکند و بهترین ملین برای کودکان و افراد سالخورده محسوب میشود.
قند موجود در گزانگبین برای مبتلایان به دیابت مضر نبوده و آنها میتوانند از آن استفاده کنند.
گزانگبین باعث تقویت اعصاب، تقویت قوای جسمانی و تقویت قوای جنسی میشود.
استنشاق بخور شاخه و برگ گزانگبین یکی از راههای درمان خانگی سرماخوردگی در منطقه خوانسار است.
در طب سنتی از جوشانده پوست درخت گزانگبین برای بندآوردن اسهال و اسهال خونی استفاده میشود.
یکی دیگر از مهمترین خواص گزانگبین خاصیت نرم کنندگی و رفع خشونت سینه، درمان تنگی نفس و رفع ناراحتیهای دستگاه تنفس است.
گزانگبین باعث تقویت دستگاه گوارش، تقویت کبد، معده و روده شده و ضد عفونی کننده دستگاه گوارش است.
یکی دیگر از موارد مصرف گزانگبین خوانساری که با آن گز اصفهان، تهیه میشود، کمک به درمان نرمی استخوان است.
انگبین دارای ویتامینهای مختلف از جمله ویتامین دی و کلسیم است و به همین جهت برای معالجه و پشگیری از نرمی استخوان مفید است. شما میتوانید به جای شکر و قند مصنوعی از انگبینها استفاده کنید و به کودکان خود به جای شربت قند، انگبین بدهید تا استخوانبندی آنها محکم شود.
در طب سنتی از خاکستر این گیاه، جهت درمان سوختگیها استفاده میشود.
مصرف گزانگبین، جهت درمان یرقان که ناشی از ضعف کیسه صفرا باشد، مفید است.
استفاده از شهد گزانگبین جهت درمان ورم، گرفتگی و انسداد مجاری طحال موثر است. به این منظور در روز حدود ۵۰ گرم از شهد گزانگبین را حل کرده و میل نمایید.
جهت زخم روده و اثنی عشر شهد گزانگبین را در آبجوش حل نموده و مصرف کنید.
مصارف در شیرنی پزی:
بیشترین مصرف انگبین گون از گذشته تاکنون، در تولید گز معروف اصفهان بوده است. این ماده ضمن اینکه خواص متضاد چسبندگی و شکنندگی خود را به گز میبخشد باعث حفظ رطوبت گز و در نتیجه نرم و تازه ماندن آن برای مدت چندین هفته می شود. در حال حاضر به دلیل کاهش محصول گزانگبین در مراتع و افزایش قیمت آن (هر کیلوگرم 000/500 ریال) قنادها ترجیح میدهند، به جای آن از ترکیبات مصنوعی و مشابه مانند بادکا که نوعی گلوکز مایع است و قیمت پایین تری دارد استفاده کنند.
مصارف دارویی:
مصرف دیگر آن در صنایع دارویی است. فروکتوز موجود در مان گون دارای خاصیت دارویی ویژه ای است که باعث شده در طب مورد توجه قرار گیرد. فروکتوز یا قند میوه، قند ساده ایست که به مراتب شیرین تر از ساکارز بوده و کندتر از قندهای دیگر جذب می گردد. انگبین گون با داشتن حدود 40 درصد فروکتوز، همانند عسل یکی از منابع غنی این قند کمیاب است که میتوان از فروکتوز آن برای کمک به اسپرم سازی انسان و نیز در افراد مبتلا به دیابت استفاده نمود.
از بین چسبهای گیاهی برای تولید انواع قرص، گزانگبین در مقایسه با ژلاتین، تیلوز 4000، آکاسیا، پلی وینیل پیرولیدون در الکل و آب، نشاسته و سریش از نظر سائیدگی، بازشدن قرص و سرعت حلالیت ارجحیت دارد.