مهندسی راه آهن از مهم ترین و اصلی ترین تخصص های لازم جهت ایجاد، نگهداری و توسعه سیستم حمل و نقل ریلی هر کشور محسوب می شود. مهندس راه آهن به برنامه ریزی، طراحی، مدیریت، ساخت و نگهداری خطوط ریلی، انواع ماشین های ریلی و سیستم حمل و نقل ریلی می پردازد.
مهندسان راه آهن هر یک دارای تخصص ویژه ای می باشند. در کشور ما سه تخصص اصلی وجود دارد که مهندسی خط و سازه های ریلی، مهندسی ماشین های ریلی و مهندسی سیستم حمل و نقل ریلی می باشند. مهندسی خط و سازههای ریلی در طراحی، نظارت، اجراء و تعمیر و نگهداری خطوط و ابنیه فنی راه آهن تخصص دارد. منظور از خطوط، مسائل زیرسازی و روسازی راهآهن مانند خاکبرداری، خاکریزی، بدنه راه، ریل و ... و منظور از ابنیه، سازههای فنی موجود در راهآهن مانند پل، تونل، دیوار حائل و ضامن، ساختمان ایستگاه، انبار و ... می باشد.
مهندس ماشین های ریلی در طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی از جمله واگن های باری و مسافری، لوکوموتیوها، ماشین آلات ریلی، سیستم های ترمز، سیستم های انتقال نیرو و... تخصص دارد. در واقع مهندس ماشینهای ریلی یک مهندس مکانیک است که تخصص ویژه در زمینه راهآهن دارد و به همین دلیل آمادگی حل مشکلات صنعت راهآهن مثل مشکلات طراحی و ساخت قطعات را دارد.
وظایف مهندس راه آهن
با توجه به نوع تخصص و گرایش مهندس راه آهن، وظایف آنها متفاوت است. به طور کلی وظایف آنها عبارتند از :
طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی (مهندس ماشین های ریلی)
برنامهریزی و بهرهبرداری بهینه از منابع، امکانات و تجهیزات حمل و نقل ریلی (مهندس حمل و نقل ریلی)
طراحی، نظارت، اجراء و تعمیر و نگهداری خطوط و ابنیه فنی راه آهن (مهندسی سازه های ریلی)